4) ทักษะชาวสวน

ฝึกทักษะจริง ใช้ได้ในสวนของคุณ

"ชาวสวนตัวจริงไม่ได้เก่งเพียง 'ทฤษฎีอย่างใดอย่างหนึ่ง' แต่ต้องเชี่ยวชาญการปฏิบัติ ‘เรียนรู้ ลงมือทำ’ผสานทักษะหลากหลาย เพื่อยกระดับคุณภาพผลผลิตและความยั่งยืนในระยะยาว

นอกจากความรู้เชิงทฤษฎีแล้ว คุณจะได้ฝึกปฏิบัติจริงกับทักษะสำคัญที่ชาวสวนใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อให้คุณสามารถนำไปปรับใช้ได้ในสวนของตัวเอง 

การเป็น "เกษตรกรชาวสวนมืออาชีพ" ที่ไม่ได้อาศัยเพียงแค่ความขยันหรือแรงกายเพียงอย่างเดียว

ทักษะที่จำเป็น (Essential Skills) 7 ด้านหลัก ดังนี้

1. การวางผังสวนทุเรียน (Durian plantation planning)

ระยะการปลูก การวางแนว การวางตำแหน่งของต้นไม้ในสวน

การเริ่มทำสวนทุเรียน จำเป็นต้องมีการวางแผนที่ดีตั้งแต่เริ่มต้น โดยผู้เรียนจะได้เรียนรู้การออกแบบแปลงปลูกให้เหมาะกับพื้นที่และทิศทางแสงแดด รวมถึงการกำหนดระยะปลูกต้นทุเรียนและพืชผสมผสาน เพื่อให้ต้นทุเรียนเติบโตเต็มที่ นอกจากนี้ยังมีการวางแผนระบบน้ำจากการประเมินแหล่งน้ำและการจัดการน้ำตามฤดูกาล เพื่อให้สวนมีความพร้อมและลดปัญหาในอนาคต

2. ทักษะด้านปฐพีวิทยาและการจัดการดิน (Soil Science & Management)

ดิน คือ รากฐานของความสำเร็จที่ไม่ใช่เพียงแค่ที่ยึดเกาะของราก

• โครงสร้างดิน (Soil Texture): การแยกลักษณะของดินได้ว่าเป็นดินชนิดใด เช่น ดินร่วน ดินเหนียว หรือดินทราย เพื่อพิจารณาความเหมาะสมในการปลูกและดูแลปรับปรุงสวนทุเรียน รวมทั้งการจัดการให้ถูกต้องตามโครงสร้างดิน
• เคมีของดิน (Soil Chemistry): เรียนรู้วิธีการใช้เครื่องมือและการอ่านค่า pH ดิน (กรด-ด่าง) ซึ่งเป็นเป็นสิ่งสำคัญมากในการเริ่มต้นปลูกทุเรียนและการดูแลทุเรียนในทุกระยะการเจริญเติบโต ดินเป็นกรด-ด่างต้องปรับปรุงอย่างไร
• การจัดการอินทรียวัตถุ: ทักษะการทำปุ๋ยหมัก โดยจะได้เรียนรู้สูตรการผสมปุ๋ยคอก วิธีการหมักให้ได้ปุ๋ยที่มีคุณภาพ ที่สามารถช่วยบำรุงดิน ลดต้นทุน และรักษาความชื้นในดิน เพื่อเพิ่มจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ต่อทุเรียน

3. ทักษะด้านสรีรวิทยาของทุเรียนและการขยายพันธุ์ (Plant Physiology & Propagation)

• วงจรการเจริญเติบโตของทุเรียน: ผู้เรียนจะได้เข้าใจระยะการเจริญเติบโต ระยะปลูก(ทุเรียนเล็ก)ระยะออกดอก(ก่อนให้ผลผลิต) และระยะการให้ผลผลิต เพื่อสามารถวางแผนการดูแล ใส่ปุ๋ยและให้น้ำได้อย่างเหมาะสม
• เทคนิคการขยายพันธุ์: การเรียนรู้เทคนิคและทริคความชำนาญในการขยายพันธุ์ ได้แก่

1. การตอนกิ่ง เป็นวิธีการขยายพันธุ์ที่นิยมในอดีต ผู้เรียนจะได้เรียนรู้เทคนิคการตอนกิ่งให้ติดรากเร็วและแข็งแรง พร้อมการดูแลหลังการตอนกิ่งเพื่อให้กิ่งเจริญเติบโตได้ดี
2. การเสียบยอด เป็นวิธีการที่นิยมทำในปัจจุบัน เสียบยอดให้ได้ต้นที่สมบูรณ์ ตั้งแต่การเลือกต้นพันธุ์ที่แข็งแรง และการเลือกยอดพันธุ์ดี

4. ทักษะด้านการจัดการน้ำ (Water Management)

น้ำ คือ ต้นทุนและปัจจัยการผลิตที่สำคัญที่สุด

• วิธีการใช้เครื่องมือและการอ่านค่าต่างๆของน้ำ: ค่าความเค็ม(ปริมาณเกลือในน้ำ) ค่าpH ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญมากในการปลูกทุเรียน หากมีค่าไม่เหมาะสมอาจส่งผลกระทบกับผลผลิตและดินในระยะยาว
•  การวางระบบระบบน้ำ: การออกแบบและติดตั้งระบบน้ำหรือสปริงเกอร์ ให้เหมาะสมกับแรงดันน้ำและพื้นที่ การเลือกปั๊ม เลือกหัวน้ำ ขนาดของท่อ

5. ทักษะการอารักขาพืชแบบผสมผสาน (Integrated Pest Management - IPM)

•  การวินิจฉัยโรคและแมลง: ผู้เรียนจะได้เรียนรู้การแยกแยะอาการโรคที่เกิดจากโรคพืช หรือจากการขาดธาตุอาหารขาด  และ"แมลงศัตรูพืช" กับ "แมลงตัวห้ำ/ตัวเบียน" (แมลงดี) ให้ออกว่าควรมีอยู่ในส่วนทุเรียน หรือควรกำจัดออก เพื่อรักษาสมดุลและการป้องกันได้อย่างเหมาะสม
•  การใช้ชีวภัณฑ์: เทคนิคในการใช้เชื้อราดีหรือจุลินทรีย์ เช่น ไตรโคเดอร์มา คีโตเมี่ยม BS ช่วงที่เหมาะสม ข้อจำกัดและประโยชน์ในการใช้
•  การใช้สารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืชและโรคพืช: ผู้เรียนจะได้เข้าใจกลุ่มกลไกการออกฤทธิ์ เพื่อป้องกันการดื้อยา และคำนึงถึงระยะปลอดภัย รวมทั้งการคำนวณปริมาณการใช้สารเคมีที่ถูกต้อง และการป้องกันขณะใช้สารเคมี
•  การใช้พืชผสมผสาน: การจัดองค์ประกอบพืชในสวนเพื่อลดความเสียหายจากการเข้าทำลายของโรคและศัตรูพืช

6. ทักษะเทคโนโลยีเกษตรแม่นยำ (Precision Agriculture & Data Literacy)

•  การใช้เทคโนโลยี: การใช้แอปพลิเคชันพยากรณ์อากาศที่แม่นยำ การพิจารณาฤดูกาล เช่น ปีนี้ฝนมาก-น้อย เพื่อการเตรียมพร้อมการจัดการสวนทุเรียน
•  การจดบันทึกและวิเคราะห์ข้อมูล: การทำปฏิทินการผลิต บันทึกต้นทุน บันทึกการระบาดของโรค เพื่อนำข้อมูลมาวางแผนในปีถัดไป

7. ทักษะการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว (Post - harvest) และการบริหารจัดการสวน (Farm Management)

•  เทคนิคการเก็บเกี่ยว: ผู้เรียนจะได้เรียนรู้วิธีการเก็บเกี่ยวทุเรียนในสไตล์ชาวสวนนนท์ ดูความแก่-อ่อนของทุเรียน และเทคนิคการตัดของทุเรียนแต่ละพันธุ์
•  การจัดการพื้นที่เก็บและความชื้น: การจัดวางพื้นที่ที่เหมาะสมหลังจากตัดผลทุเรียน
•  การจัดการต้นทุเรียนหลังตัดผลผลิต: วิธีการดูแลและการตัดแต่งทรงพุ่มต้นทุเรียน ฟื้นต้น สะสมอาหาร